Format: 135x205, Wydawnictwo: Universitas

Autentyczność i nowoczesność. Idea autentyczności od Rousseau do Freuda

Seria HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI Czym jest autentyczne ja? Na czym polega autentyczne istnienie? Kiedy „jesteśmy sobą", a kiedy nakładamy jedynie maskę, która przesłania naszą prawdziwą osobowość? Epoka nowoczesna postawiła te pytania w samym centrum swojej refleksji o człowieku i ludzkim świecie. Absorbowały one pisarzy, poetów, filozofów. Udzielano na nie bardzo różnych odpowiedzi. Rousseau poszukiwał autentyczności w „naturze", romantycy próbowali ją odnaleźć w wyobraźni czy ironii, inni uznawali, że rozwiązaniem zagadki autentyczności jest wola mocy albo poryw pstychotycznego szaleństwa. Która z tych odpowiedzi jest prawdziwsza, bardziej inspirująca? Książka stanowi próbę analizy metamorfoz, jakim podlegało pojęcie autentyczności w eopoce nowoczesnej. Od Rousseau, poprzez Herdera, Shelleya czy Nervala, aż po Nietzschego, Freuda i późniejszych krytyków psychoanalizy śledzi historię jednej z największych obsesji człowieka nowoczesnego.

Bolesława Leśmiana światopogląd nowoczesny

Książka Jana Zięby poświęcona w całości filozoficzno-estetycznej eseistyce Bolesława Leśmiana jest próbą przywrócenia tej niezwykle inspirującej części dzieła wybitnego poety należnego jej ważnego miejsca we współczesnych polskich badaniach literackich. Chodzi tutaj zarówno o ukazanie jej dużego znaczenia w obrębie całej twórczości Leśmiana, jak też o uznanie jej za jedno z istotnych świadectw nowoczesnej świadomości artystycznej polskiej literatury XX wieku.

Erros. Mesjański witalizm i filozofia

Seria HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI. Tom 96 Co łączy Spinozę, Bergsona, Freuda, Rosenzweiga, Benjamina, Levinasa, Adorno i Derridę? Pierwsza, samonasuwająca się odpowiedź – że są to myśliciele, w których teoriach można odnaleźć echa tradycji żydowskiej – jest trafna, ale nie wyjaśnia zamysłu tej książki. Odpowiedź ciekawsza, pogłębiająca tę pierwszą przez wskazanie na pewną teoretyczną część wspólną, głosi, że są to myśliciele, którzy to, co specyficznie ludzkie, lokują w zasobach energetycznych bytu imieniem człowiek: w jego szczególnej – bezjakościowej i nadmiarowej - popędowości, wyróżniającej człowieka na tle innych stworzeń. W przeciwieństwie zatem do tych myślicieli, którzy ludzką differentia specifica umieszczają w momencie hermeneutycznym, czyli w inicjacji w sferę symboliczną, nasi autorzy są zdania, że – z pozoru tautologicznie – człowiek od razu rodzi się człowiekiem: istotą obdarzoną sobie tylko właściwą energią popędową, której losy decydują o jego człowieczeństwie. Człowiek zatem to nie tyle byt, który mówi - a przynajmniej nie w porządku pierwszej różnicy - ile raczej byt obdarzony szczególnym modi życia: życiem problematycznym.

Fantazmat zróżNICowany. Socjologiczne studium przemian tożsamości gejów

Seria HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI. Tom 37 Książka zawiera rozległą analizę kulturowych aspektów seksualności i homoseksualności, wpisując się w szerokie tło przemian kulturowych i rozwoju myśli humanistycznej XX wieku. Głównym źródłem inspiracji, a zarazem przedmiotem krytycznej analizy jest dla autora myśl Michela Foucault oraz kontynuacje francuskiego poststrukturalizmu. Jacek Kochanowski przedstawia problematykę tożsamości seksualnej z perspektywy socjologicznej oraz ewolucję sposobów definiowania fenomenu homoseksualności w teorii społecznej i praktyce badawczej. Skupia się na społecznej teorii queer, jednej z awangardowych koncepcji współczesnej socjologii Zachodu, wpisującej się w szerszy paradygmat tzw. cultural studies, która zakłada obecność hetero-normy, determinującej naznaczanie i wywołującej wrogość wobec rozmaitych zachowań seksualnych. Posługując się kategorią derridiańskiej różni, a także inspirując się pracami Marii Janion, autor poddaje analizie dekonstrukcyjnej zróżNICowane światy, wewnątrz których buduje się i rozpada gejowska (nie)tożsamość.

Gilles Deleuze. Struktury - maszyny - kreacje

Seria HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI. Gilles Deleuze. Struktury – Maszyny – Kreacje to pierwsza w języku polskim próba całościowej wykładni myśli Deleuzjańskiej.

Kobieta, ciało, tożsamość. Teorie podmiotu w filozofii feministycznej końca XX wieku

Seria HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI. W niniejszej pracy autorka podejmuje jedno z ważniejszych pytań współczesnej - zwłaszcza angloamerykańskiej - feministycznej filozofii, tj. czy feminizm rozwiązuje dylematy ontologicznego ugruntowania rodzajowego podmiotu, a jeśli tak, to w jaki sposób? Szczególnie interesujących odpowiedzi na to pytanie, zdaniem autorki, udziela teoria tzw. „korporalnego feminizmu".

Komparatystyka. Studia literackie – studia kulturowe

Seria HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI. Tom 93. Książka ta jest próbą diagnozowania kondycji (po)nowoczesnej komparatystyki i zarazem formułowania stojących przed nią zadań w społeczeństwie medialnym, w wielokulturowym świecie. Aktualną sytuację „dyscypliny poza dyscypliną” rozpatruję w możliwie najszerszym świetle, z uwzględnieniem zarówno pierwszych koncepcji pojawiających się w XIX wieku (m.in. propozycje komparatystów francuskich, idea Weltliteratur Goethego, instytucjonalne działania Hugona von Meltzla), jak też najnowszych koncepcji komparatystów zachodnioeuropejskich i amerykańskich (m.in. George’a Steinera, Susan Bassnett, Gayatri Ch. Spivak, Emily Apter, Davida Damroscha).

Lęk nowoczesny. Eseje o demokracji i jej adwersarzach

Seria HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI. Tom 87 Nowoczesność jest jednocześnie kuszącym i niepojącym projektem społecznym i egzystencjalnym. Książka Lęk nowoczesny. Eseje o demokracji i jej adwersarzach ukazuje jej złożoność oraz zawarte w niej sprzeczności.

Literatura a myśl słaba

Seria HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI. Tom 79 Książka Literatura a myśl słaba przedstawia podstawowe założenia filozoficzne tzw. myśli słabej - ważnego zjawiska w dzisiejszej panoramie myślowej - ukształtowanej m.in. przez dwóch myślicieli: Constantina Noikę i Gianniego Vattimo, którą cechuje zwrócenie szczególnej uwagi na to wszystko, co bytowo kruche, ułomne, kalekie, wybrakowane, i uczynienie z tych obszarów doświadczenia punktu wyjścia refleksji filozoficznej oraz kulturowej. W myśli słabej istotne jest też założenie, że sposób manifestowania się bytu słabego, czy też „osłabionego”, można wyrazić najlepiej za pomocą pojęcia śladu. Pewne wątki myśli słabej - a szczególnie właśnie pojęcie śladu - zastosowane zostały w książce do próby reinterpretacji podstawowych pojęć poetyki: pojęcia mimesis, tu traktowanego jako naśladowanie, ze szczególnym akcentem położonym właśnie na śladowość, pojęcia podmiotu tekstowego jako śladu-rysy, a także szeroko pojętej słabej formy dzieła literackiego, znamiennej zwłaszcza dla późnego modernizmu. Literatura a myśl słaba opisuje również te tendencje w literaturze nowoczesnej, w których najpełniej doszła do głosu intuicja „słabego” bytu, rzeczywistości, która - mówiąc najogólniej - utraciła swą substancjalność. Intuicja ta jest wyrażona najczęściej przy pomocy motywu śladu, w różnych jego znaczeniach: jako odcisku, resztki, znaku-przekazu. W ostatniej części książki zostały opisane trzy metafory mimesis, które można odnaleźć w nowoczesnej literaturze, a także filozofii: przenośnie tańca, mimiki i ornamentu, które stanowią istotny kontekst interpretacyjny dla problematyki śladu i naśladowania

Literatura świadomości. Samuel Beckett - podmiot - negatywność

Seria Seria HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI. Tom 77 Laureat I Nagrody "LITERATURY NA ŚWIECIE" za 2010 rok w kategorii "Nowy Głos" Samuel Beckett jest w tej książce postacią centralną, ale nie jedyną. Jego dramaty, utwory prozą i poezja pozwalają zrozumieć, że pytania, które w języku własnej twórczości, trudnym do przełożenia na inny „zewnętrzny” język, stawia pisarz, są centralnymi kwestiami podejmowanymi przez najwybitniejszych myślicieli nowoczesności. Tak właśnie powstał pomysł, ażeby potraktować autora Molloya jako jednego z najważniejszych uczestników modernistycznej debaty o możliwościach istnienia, statusie i kształcie podmiotu, jednostkowej świadomości, która próbuje odnaleźć własne miejsce w świecie radykalnej alienacji – w rzeczywistości, w której sztuka stała się ostatnim sposobem na odzyskanie utraconego czasu i doświadczenia. Bardziej więc niż ściśle literaturoznawcze analizy autora zajmowało śledzenie przemian form podmiotowości i praca analityczna polegająca na ich konceptualizacji; bardziej niż uniwersalizm problemów wielorakie napięcia, jakie rodzą się w wyniku starcia świadomości i świata, które składałyby się na historię zmagania się nowoczesnego podmiotu z tym, co negatywne: śmiercią, nicością, nieobecnością sensu i pozorem życia. Utwory Becketta, układające się w nadzwyczaj spójny projekt literatury jako formy myślenia, im bardziej pozostają – by sparafrazować słynną maksymę Paula Klee – „nieuchwytne we własnej immanencji”, tym bardziej domagają się lektury, która – jak się wydaje – nie może mieć końca. Książka ta jest próbą sprostania wyzwaniu, jakim jest egzystencjalny, artystyczny i filozoficzny projekt autora Nienazywalnego.

Literatura, głupcze! Laboratoria nowoczesnej kultury literackiej

Seria HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI. Tom 78 Głównym tematem tej książki jest manifest teoretycznoliteracki najpełniej zrealizowany w rozdziale ostatnim. Metody literaturoznawstwa omawiane w całej książce wywodzą się z tradycji zarówno kognitywistycznych, jak i pragmatystycznych. Łącznikiem tych dwu rozległych obszarów wiedzy jest analityczność. Ta książka to wytwór teoretyka literatury i analityka kognitywisty formułującego swój program badawczy. Autor wyraża przekonanie, że literatura nie może uniknąć zaangażowania politycznego. Literackie przypadki omawiane w książce potwierdzają właśnie ten punkt widzenia. Kultura literacka, w tym także teoria literatury, jest i zawsze była częścią sfery publicznej . Zaangażowanie nie oznacza jednoznacznego opowiadania się za jedną opcją czy partią polityczną. Głównymi wartościami tej wizji instytucji kultury literackiej są: analityczność (autor powtarza w tym punkcie gest teoretyczny Stanleya Fisha), bezstronność (a raczej wielostronność i komparatystyczność), samoodniesienie, lokalność i peryferyjność, autonomia, racjonalność - wszystkie te pojęcia można pomieścić wśród wartości (po)nowoczesności.

Melancholijne spojrzenie

Seria HORYZONTY NOWOCZESNOŚCI. Tom 89 Melancholijne spojrzenie to zbiór dziewięciu szkiców poświęconych melancholii w literaturze oraz w sztuce dziewiętnastego stulecia. Porządek książki wyznaczają trzy zasadnicze modalności tytułowego spojrzenia: spojrzenie dookoła siebie (kierowane ku światu w poszukiwaniu wartości i sensu), spojrzenie w siebie (stanowiące odpowiedź na wszechobecną pustkę) oraz spojrzenie przez okno lub w lustro (będące zarówno spoglądaniem na świat, jak i w siebie – dzięki efektowi odbicia). Dziewiętnastowieczna melancholia, silnie powiązana z negatywnym doświadczeniem psychicznym, które zaciążyło na późniejszej teorii Freuda, w książce okazuje się przede wszystkim zjawiskiem kulturowym. Bohaterowie powieści (od Obermana Senancoura do Pani Bovary Flauberta) oraz tekstów intymistycznych (od Rousseau do Amiela) na różne sposoby kreują się na melancholików, ludzi pożeranych przez spleen: opłakują rzeczywistą bądź fikcyjną stratę, definiują życie jako ciągłe ubywanie, martwią się niszczycielską naturą czasu. Jednocześnie obsesyjnie powracają do pisania, które chroni ich przed mrokiem choroby, stając się nie tylko terapią, ale również estetycznym potwierdzeniem istnienia.